میراث فرهنگی، یادگار گذشتگان

نظر اسلام در مورد حفاظت از میراث فرهنگی چیست؟

میراث فرهنگی

میراث فرهنگی، آن چیزی است که از گذشته به یادگار باقی مانده، بیان گر فرهنگ و تمدن گذشتگان یک ملت می باشد. بر این اساس، میراث فرهنگی، شامل مکان های تاریخی و مذهبی، نظیر مساجد، حسینه ها، زیارتگاه ها، کلیساها، کنیسه ها، اشیاء و صنایع تاریخی، آثار علمی، هنری و هر چیزی است که با این موضوع در ارتباط باشد.

اهمیت میراث فرهنگی در اسلام

حفاظت و توجه به میراث فرهنگی، جایگاه و نقش مهمی در آموزه های اسلامی دارد و در یک تقسیم بندی، می توان سه عامل مهم زیر را برای این موضوع برشمرد:

1. اهتمام به علم و دانش؛ بخش عظیمی از میراث فرهنگی، از متون و آثار علمی گذشتگان تشکیل شده است که با انتقال اندوخته های علمی پیشینیان به نسل های آینده، می تواند نقش عظیمی در تعلیم و پیشرفت علمی و رشد و ارتقای فرهنگ مادی و معنوی یک جامعه داشته باشد.

2. اهمیت و جایگاه والای مکان های عبادی؛ در آیات و روایات متعددی بر ایجاد مساجد و مکان هایی که عبادت خداوند در آنها انجام شود و نیز بر حفاظت، پاکیزه نگاه داشتن، تعمیر و مرمّت و رعایت احترام آنها، تأکید شده است. این امور، از مصادیق تعظیم شعائر الهی است و یکی از دلایل وجوب جهاد و دفاع در مقابل متجاوزین، جلوگیری از تخریب این مکان ها می باشد. قرآن می فرماید: «و اگر خدا بعضی از مردم را با بعضی دیگر دفع نمی کرد، صومعه ها، کلیساها، کنیسه ها و مساجدی که نام خدا در آنها بسیار برده می شود، سخت ویران می شدند».1 براین اساس، حفاظت و جلوگیری از تخریب این مکان ها، لازم می باشد.

3. اهتمام به پندگیری و عبرت آموزی از پیشینیان؛ قرآن مجید از مسافرت و مطالعه پیرامون گذشتگان، به عنوان یک درس و یک منبع معرفت و شناسایی و یک موضوع تفکر و مایه تذکر و آیینه عبرت یاد می کند و زندگی اقوام و امت ها را به عنوان منبعی برای آگاهی اقوام دیگر مطرح می کند2 و با نقل داستان ها و سرگذشت های آموزنده و یا سنتی از سنت های الهی - که در امت های گذشته جاری شده - به آگاهی بخشی می پردازد؛ همچنان که در داستان حضرت یوسف علیه السلام تذکر داده، می فرماید: «به راستی در داستان ایشان، عبرتی است برای خردمندان».3 همچنین می فرماید: «خدا می خواهد شما را به سنت هایی که در امت های قبل از شما جریان داشته، هدایت کند».4 در جایی دیگر نیز چنین آمده است: «قبل از شما، سنت هایی جریان یافته، پس در زمین بگردید و ببینید عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بوده است. این قرآن، بیانی برای مردم و هدایت و موعظه ای برای مردم با تقواست».5

علاوه بر آن چه که قرآن، از فواید بررسی، مطالعه و سیر و سفر در آثار پیشینیان بدان اشاره کرده است، در روایات و سنت های اسلامی و شیعی، بهره ها و آثار دیگری نیز بیان گردیده است